Spadek jest ogółem praw i obowiązków zmarłego. Ujmując ogólnie jest całością majątku zmarłego w tym również jego długów.Do długów spadkowych należą między innymi:
- koszty pogrzebu;
- koszty postępowania spadkowego;
- obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek;
- obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń.
Do spadku nie należą prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą. Nie wchodzą do niego również prawa które z chwilą śmierci przechodzą na oznaczone osoby trzecie niezależnie od tego czy są one spadkobiercami.
Przy ustaleniu czy dane prawo należy do spadku należy zadać kilka podstawowych pytań:
- Czy prawo lub obowiązek ma charakter cywilnoprawny ? Dla przykładu: z masy spadkowej wyłączone są niektóre obowiązki podatkowe ściśle związane z osobą zmarłego czy obowiązki związane z wyrokiem karnym.
- Czy prawo ma charakter majątkowy ?
- Czy dane prawo lub obowiązek nie przechodzi na daną osobę bez względu na to czy jest ona spadkobiercą?
W praktyce sprawy spadkowe dotyczą zazwyczaj:
1) praw własności rzeczy ruchomych i nieruchomych- dla przykładu: samochodów, działek, domów, budynków gospodarczych itp.;
2) ograniczonych praw rzeczowych – często służebności gruntowych;
3) własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu;
4) prawa użytkowania wieczystego;
5) roszczeń negatoryjnych tj. o zakazanie i/lub zaprzestanie naruszenia prawa własności;
6) roszczeń windykacyjnych – np. o wydanie rzeczy lub nieruchomości;
7) praw i obowiązków wynikających ze stosunku sąsiedztwa;
8) praw wynikających z prawa pracy jak należne wynagrodzenie za pracę czy roszczenie o ekwiwalent za niewykorzystany urlop.
Powyższe przykłady nie mają charakteru katalogu zamkniętego, są jedynie przykładem spraw najczęściej spotykanych w praktyce adwokata. Do praw wchodzących w skład spadku można zaliczyć również inne prawa jak np. uprawnienie do zwrotu nadpłaty podatku dochodowego jeżeli przysługiwało ono zmarłemu.
Przykład problemu prawnego:
Ojciec klienta zmarł. W skład jego majątku wchodziły między innymi: nieruchomość i samochód wypożyczony od kolegi na czas określony. Spadkodawca miał również prawo do do odszkodowania i zadośćuczynienia po wypadku w którym zniszczono mu jego samochód i w którym odniósł duże obrażenia. Klient jest gotowy samodzielnie prowadzić własną sprawę ale nie jest pewien jakie przedmioty i prawa wchodzą w skład spadku.
Przykład działania którego podjąć się może adwokat lub radca prawny prowadzący sprawę z ramienia Kancelarii:
Jeżeli Klient chce samodzielnie poprowadzić swoją sprawę adwokat może udzielić mu porady prawnej w formie ustnej lub pisemnej określając jakie prawa wchodzą w skład spadku. Może również udzielić informacji kiedy, gdzie i na jakich zasadach powinien składać pisma procesowe.